Ọtụtụ ndị maara na nje virus dị otú ahụ na nje virus naanị na ọkwa onye onye na-amu amu ma ọ bụ onye na-elekọta ụlọ na echeghị otú ọ ga-esi dị ize ndụ. Ihe omuma zuru ezu banyere ụdị cyberattacks niile agaghị adị oke mgbe ị na-arụ ọrụ kọmputa na mpaghara ọ bụla ọrụ.
Kọmputa virus - gịnị ka ọ bụ?
Ọtụtụ mgbe, ndị ọrụ kọmputa na - adọ aka ná ntị - emeghela faịlụ sitere na isi iyi egwu, saịtị saịtị enyo, jiri kaadịadị onye ọzọ, ma ọ bụghị na ị nwere ike iwepụta usoro ihe ọjọọ. Ya mere, ihe bụ nje kọmputa - nke a bụ software n'onwe ya, nke site na omume ya nwere ike imerụ kọmputa ahụ.
Enwere ike itinye ya n'ime usoro, ebe nchekwa na faịlụ, na-ahapụ akwụkwọ ha n'ebe ahụ, si otú a gbochie ọrụ ha. N'ọnọdụ ụfọdụ, egwu dị otú ahụ nwere ike ịdị oke njọ na ọ gaghị ekwe omume iweghachite data echekwara na ngwaọrụ. Ka ọ dị ugbu a, nje virus na antiviruses na-eme ka kọmputa dịkwuo njọ karị - usoro nchebe megide ha anaghịkwa eguzo.
Nhazi nke nje kọmputa
N'agbanyeghị ụdị ọnụọgụ dị ukwuu dị ugbu a, ụdị nje kọmputa ndị ọzọ na-apụta, nke chọrọ mmepe nke mmemme nchebe kachasị ọhụrụ. Enwere otutu nhazi nke mmemme obi:
- Na usoro nwere ike ibute nje - maka Windows, Android, Linux na ndị ọzọ.
- Site na ihe ndị nje ahụ na-emetụta: nje nke koodu isi, bootable, faịlụ (ha nwere nhazi dị iche iche dịka ụkpụrụ nke ihe - ederede, nje ma ọ bụ nje "satellites"), ọnọdụ, nje virus.
- Dị ka asụsụ mmemme, nke a na-eji mee ihe na mmepe nke nje - akụkọ, onye na-ezukọ na ndị ọzọ.
- Site na nkà na ụzụ nke virus, dịka ọmụmaatụ, polymorphic virus ma ọ bụ rootkits.
- Site na ọrụ ya - spyware, backdoors, botnets.
Buo nje
Nsogbu virus nke ụdị a dịgasị iche iche na ọ na-abanye na mpaghara mbụ nke diski ike ma ọ bụ floppy nke kọmputa ahụ mgbe eburu ya. Ọzọkwa, nje nwere ike gbasaa na diski niile na ngwaọrụ ahụ. A naghị ahụkarị ụdị nje ndị dị na otu disk, ebe ọ bụ na ha chọrọ ohere ụfọdụ na ya. A na-edozi ọtụtụ n'ime ọgụ ndị a na-ebute nje virus dịka usoro nke bootkits. Ntughari na ụdị faịlụ nke nje virus nwere ike ịso ibe ha.
Ngwongwu netwọk
Ọtụtụ nhazi nke nje virus na-enye ohere ịkọwa nkọwa nke otu ma ọ̄ bụ ngwaọrụ ọzọ. Ya mere, nje netwọk bụ usoro ihe omume nke nwere ike ịgbasa n'adabereghị na Intaneti. Ụkpụrụ omume nke nje ndị a nwere ụzọ abụọ:
- Ọ bụ onye ọrụ ahụ ka onye ọrụ ahụ na-ebute ihe kpatara ya n'ihi eziokwu ahụ bụ na ọ na-enye ya dị ka onye nchekwa, dịka ọmụmaatụ, site na ndepụta ozi ịntanetị.
- Ọrịa ahụ abanye na usoro ahụ n'ihi njehie na kọmputa.
Nje faịlụ
A na-ewebata nje dị ize ndụ dị na kọmputa na faịlụ ndị a na-akwụ ụgwọ, si otú a na-etinye ya na ịnweta ikikere ịnyagharịa na faịlụ na ngwaike kọmputa. N'ọtụtụ ọnọdụ, onye nwe ya anaghị ahụ ya. Ihe ize ndụ nwere ike ịchọta ihe na extensions exe, com, sys, bat, dll. Ndị nje ndị a nwere nhazi ha dị ka usoro ọrịa si dị:
- edeghari, tinye n'ime faịlụ ahụ, na-ebibi ya na-enweghị ohere nke mgbake;
- parasitic nwere ike tinye na faịlụ a na-ebipụ;
- a na-anọchite anya nje ahụ dịka faịlụ dị iche.
Macroviruses
Ọtụtụ ụdị nje virus dị nnọọ mkpa na ọ chọrọ ọrụ antivirus iji wepu ha. Ndị a gụnyere nje virus. Maka mmepe ha, a na-eji ngwa macrolanguage eme ihe kpọmkwem, nke dị na mmemme ngwa ngwa:
- ndị editọ;
- ederede na mmemme ndịna-emeputa;
- ederede.
Site na faịlụ nke mmemme ndị a, nnukwu nje na ọtụtụ nsogbu na-emetụta kọmputa - a na-ekesa nkesa dị otú ahụ site na iji asụsụ macro ndị ahụ. Software nwere ike itinye na usoro ahụ, detuo ozi achọrọ, hichaa ya ma ọ bụ ziga ya site na e-mail.
Olee otu esi edozi nje?
Ihe a na-atụghị anya ya na onye ọrụ kọmputa nwere ike ịghọ ọgụ nke nje. Ọ nwere ike bụrụ ngwa ngwa, mgbe mmalite nke faịlụ ahụ nje, nje ahụ na-ekpuchi usoro ahụ, ma ọ bụ, ọzọ, ogologo oge, mgbe nje ahụ ji nwayọọ nwayọọ na-emetụta akụkụ dị iche iche nke usoro ahụ, onye ọrụ ahụ achọpụtaghị mgbanwe ọ bụla dị na ya. Nsonaazụ bụ kọmputa nwere nje, nke chọrọ ọgwụgwọ ma ọ bụ mgbake usoro.
Dị ka a na-alụ ọgụ megide nje virus nwere ike iji ụdị nchebe niile, firewalls - ma ndị ọzọ ma usoro, antiviruses. Ọ dị mkpa ịgbaso iwu ụfọdụ nwere ike ime ka o kwe omume izere nje virus:
- Emeghela faịlụ ndị a na-amaghị ama zigara na e-mail.
- Ejulata ngwa enyo, nchekwa, mmemme.
- Jiri mmemme nchedo.
- Ahapụla okwuntughe ma nweta faịlụ onwe
- Ejila mpempe akwụkwọ ọkụ na ndịadị ndị ọzọ.
Ilele kọmputa gị maka nje
Iji lelee kọmputa maka nje, ịkwesịrị ịwụnye mmemme pụrụ iche, nke, dịka iwu, bụ n'efu. Ejiri ọtụtụ antiviruses ọ bụghị nanị maka kọmputa nkeonwe, kamakwa maka mbadamba na smartphones. Otu n'ime mmemme ndị na-ewu ewu nje virus bụ ndị a:1. Kaspersky Nje Virus - usoro mmemme maka ichebe kọmputa gị site na mwakpo ọjọọ. Uru ya:
- enweghị mmetụta na arụmọrụ kọmputa;
- nchekwa a pụrụ ịdabere na ya na nwelite ọdụ data mgbe niile;
- usoro nlekọta nchedo arụ ọrụ.
2. Antivirus Dr.WEB na- enye ndokwa iji kpuchie kọmputa gị site n'ọtụtụ nje virus mara. Na mgbakwunye na ngwugwu ngwugwu, ọrụ nke njikwa ndị nne na nna na nchedo data nwere ike ịgbakwunye ọzọ.
3. Antivirus ESET NOD32 - e mepụtara software ahụ iji chebe ya pụọ na mberede cybercrime na nje virus. Oge na-emelite mmemme nke onye ọrụ a na-enye gị ohere izere ịbanye na kọmpụta mara nakwa dịka mmemme ọjọọ ndị e mepụtara ohuru.
4. Otu n'ime free antivirus omume bụ Avast . Ihe e ji mara ya:
- nyocha ngwa ngwa nke mmemme obi;
- nje na-egbochi ozugbo;
- njikọ enyi;
- ikike ịhazi ntọala nchebe.
Na enweghi ahụmahụ, ọ ka mma inyefe ọrụ a n'aka ọkachamara. Na kọmputa ụfọdụ, e nwere usoro nchedo echekwara. Dabere na ngwá ọrụ dị na usoro ihe omume ahụ, ọ na-enyocha kọmputa ahụ ma na-atụ aro wepụ nje ahụ ma ọ bụ gwọọ iyi egwu ahụ. N'ọtụtụ ọnọdụ, mgbe ị rụchara ọrụ ahụ, usoro ihe omume ahụ na-eweta akụkọ gbasara ọrụ ahụ.
Kedu ka m nwere ike isi wepu kọmputa m?
Ọ bụrụ na ị nwere ajụjụ ọ bụla gbasara otu esi wepụ nje ahụ, ị kwesịrị ị na-ezo aka na usoro mmemme ahụ. Dabere na mgbagwoju anya, nkesa na ogo nke mmebi nke usoro ahụ, ha nwere ike ịgwọ kọmputa. N'ebe enweghị ezigbo ihe, a pụrụ ịchọ ọrụ ọkachamara ọkachamara karị:
- nhicha aha;
- formatting nke disks dị;
- weghachite usoro.
Tupu ịmalite ọrụ ahụ a na-atụle, a na-atụ aro ka ị kpọtụrụ onye ọrụ ọkachamara nwere ike nyochaa njedebe nke mmezi nke usoro ahụ, chọpụta usoro omume nke kọmputa na weghachite data ndị dị na mbụ. Lezienụ anya n'eziokwu bụ na ọ bụ naanị onye a zụrụ azụ iji merie nsogbu dị otú ahụ, ọ bụghị ikwere ihe ga-esi na ngwaọrụ mmemme kọmputa.
Nchebe megide nje
Dị ka usoro, nchọpụta nke nje bụ ọrụ bụ isi nke mmemme nje-nje. Ha na-arụ ọrụ iji nyochaa, ịchọta ma ghọta malware. E nwere ọtụtụ n'ime ụdị ọgwụgwọ ndị a. Ha dị iche na nke ọ bụla na usoro nke arụmọrụ na ọrụ dị iche iche. Onye ọrụ ahụ n'onwe ya enweghị ike ịchọpụta nje ahụ n'ọnọdụ niile. Ha nwere ike igosipụta onwe ha n'ụzọ doro anya dị ka:
- banners;
- mgbasa ozi;
- windo nchọgharị ndị ọzọ.
Enwere ike zoo ma gosipụta dika:
- windo nkpuchi;
- Kọmputa kwadoro;
- enweghị ike ịnweta ma ọ bụ imeghe mmemme dị iche iche.
Anyị ekwesịghị ichefu nchebe mgbe ị na-emeghe faịlụ, akwụkwọ, na-arụ ọrụ na Ịntanetị. Ịmara ihe mgbagha kọmputa bụ na otu ị ga - esi egbochi ya ịpụta ga - aba uru maka ma ụlọ ma ndị ọrụ ụlọ ọrụ. Ozi dị otú ahụ ga-enyere aka izere iwepụ oge iji weghachi usoro kọmputa ma ọ bụ data furu efu, na n'ọnọdụ ụfọdụ, ọ ga-akwụ ụgwọ ego maka ịrụzi ya.