A na-ewere nkwenkwe ndọrọ ndọrọ ọchịchị ruo ogologo oge dịka ihe omimi nke sayensị ọgụgụ isi, kwere ka ọ dị iche na nyocha nke usoro uche na-etinye onwe ya n'ime ebe ndị dị ka ndọrọ ndọrọ ọchịchị, mmekọrịta ọha na eze na nkà mmụta okpukpe. Site na ọtụtụ ndị ọkà n'akparamàgwà mmadụ, a na-ewere usoro omume dị ka onye siri ike na onye na-anọchite anya mmadụ.
Kedu àgwà omume ọma?
Behaviorism bụ (site na omume Bekee - omume) - otu n'ime isi ụzọ nke nkà mmụta uche nke narị afọ nke iri abụọ. nyochaa mmadụ psyche site na ụkpụrụ omume, a na-agọnahụ uche na otu oge ahụ. Ihe ndi di mkpa maka imeputa omume bu echiche omuma ihe nke John Locke, na onye amuru bu "osisi di nma", na Thomas Hobbes, nke na-aghota madu dika ihe iche echiche. Omume uche nile nke nwoke n'omume na-eme ka ọ bụrụ nke mbụ: S → R, mgbe ahụ, agbakwunyere agbakwunye: S → P → R.
Onye nchoputa omume
Onye nchoputa omume - John Watson choro ka o weputa ihe ndi na eme n'ime mmadu uche na ihe ndi ozo na ule di iche iche, ya mere a muru usoro a ma ama: omume a bu S → R (mkpali → mmeghachi omume). Dabere na ahụmahụ nke m. Pavlov na M. Sechenov, na nlezianya maka nchọpụta, Watson buru amụma na ọ ga-enwe ike ịkọwa amụma na ịkọ ọdịiche na ịkwado àgwà ọhụrụ ndị mmadụ .
Ndị ọzọ na-eso ụzọ na ndị nnọchianya nke omume na nkà mmụta uche:
- E. Tolman - amapụtara njirimara atọ (njedebe na-agbanwe agbanwe nke onwe, ikike nke akụkụ ahụ, na-etinye aka n'ime ime mgbanwe n'ime ime).
- K. Hull - mkpali na mmeghachi omume gosipụtara akụkụ ahụ nke akụkụ ahụ (usoro nke a na-adịghị ahụ anya);
- B. Skinner - ekenye ụdị àgwà pụrụ iche - onye na-arụ ọrụ, usoro ahụ na-ewere ụdị S → P → R, ebe P bụ nkwenye nke na-eduga na njirimara, nhazi arụmọrụ.
Isi nke Behaviorism
Ruo ọtụtụ iri afọ nke nyocha banyere omume nke ụmụ anụmanụ na ụmụ mmadụ, ọtụtụ ihe omume omume na-akpata. Behaviorism bụ isi echiche:
- omume bụ ngosipụta nke usoro uche na mpụga;
- ihe mgbaru ọsọ nke omume ahụ bụ mgbanwe maka ọnọdụ ndị ọzọ;
- omume bụ ihe na-emetụ n'ahụ n'ezie nke a ga-atụle, kwenye;
- agbamume na ntaramahụhụ na-achịkwa omume;
- omume na-ebumnobi ma bụrụ nke a na-ahụ anya, ebe ọ bụ na ịmara na uche agaghị adị;
- ụdị mmadụ - usoro ihe omume nke omume → mmeghachi omume;
- mmeghachi omume nke onye ahụ dabere na ahụmahụ gara aga;
- a na-ekpebi omume site na gburugburu ebe obibi.
Akwụkwọ nke Behaviorism
Mmetụta nke omume akpaghị anya na ebe efu, echiche dị otú ahụ dịka: "ịmara" na "ahụmahụ" abaghị uru ha bara ma ọ nweghị ihe ọ bụla nwere ike inye ndị ọkà mmụta sayensị site n'echiche dị mma - a pụghị ịmetụta nke a ma tụọ ya. Ihe kacha mkpa bụ ịkpa àgwà bụ na onye ọ bụla bụ omume ya n'ihi ihe mkpali, ọ bara uru maka ndị ọkà mmụta sayensị, n'ihi na ihe ndị a bụ ihe omume nwere ike ime nchọpụta. Ahụmahụ ndị ọkà mmụta sayensị Russia na-eme. Pavlov karịrị ụmụ anụmanụ na ụdị dịgasị iche iche gbanwere gaa na ụlọ ọgwụ.
Behaviorism na Psychology
Nkwalite omume nke nkwalite omume bụ omume na nkà mmụta uche nke na-etinye nzaghachi omume ụmụ mmadụ na etiti ma na-agọnahụ nzuzu dịka ihe ngosi uche nke onwe ya. Ọtụtụ iri afọ ruo n'etiti narị afọ nke iri abụọ. akparamagwa dị ka sayensị, mụọ mmadụ site na otu omume: mmepụta na mmeghachi omume, nke mere ka ịpụnye ọtụtụ ihe, mana ha emeghị ka ha dịkwuo nso n'ichepụta usoro ihe omimi na amaghị ihe. Mmetụta uche na-edozi anya na-edozi omume obi.
Nkwalite Behaviorism na Science Politics
Okpukpe ndọrọ ndọrọ ọchịchị bụ usoro nhazi nke usoro, nke bụ nyochapụta ihe atụ nke ndọrọ ndọrọ ọchịchị na-akwalite, nke a na-eme site nyochaa omume nke onye ma ọ bụ otu. Behaviorism kwalitere ihe dị mkpa na ndọrọ ndọrọ ọchịchị:
- na-eburu n'uche akụkụ uche nke ndọrọ ndọrọ ọchịchị, nke a na-echebughị na mbụ;
- nyochaa usoro nyocha ajuju iji chọpụta mmetụta nke omume ndọrọ ndọrọ ọchịchị: ntuli aka, iwebata ego (nchịkọta ọdịnaya, usoro usoro mgbakọ na mwepụ na nhazi).
Behaviorism na Sociology
Ọmụmụ ihe ọmụmụ na nnwale nwere njikọ na nkà mmụta sayensị, ọ gaghị ekwe omume n'enweghị ihe ọmụmụ mmadụ, usoro na-ewere ọnọdụ na psyche. Okpukpe na-esite n'ikike nke ụkpụrụ omume BF. Skinner, ma kama nke ọ bụ "ihe mkpali → mmeghachi omume", e nwere ozizi "ubi", nke gụnyere ndokwa:
- onye ọ bụla nwere àgwà na mmeghachi omume nke ya na ihe ndị sitere na ụwa ndị ọzọ;
- ihe ndị mere n'oge gara aga na-emetụta nkà nke omume nke onye ahụ n'ọnọdụ ọnọdụ.
Behaviorism na Pedagogy
Omume omume nke oge ochie achọpụtawo ụmụazụ ya na pedagogy. Ruo ogologo oge, agụmakwụkwọ dabeere na ụkpụrụ nke "agbamume" na "ntaramahụhụ". Usoro nyocha bụ ihe atụ nke usoro omume, nke ebumnuche ya bụ na akara dị elu kwesịrị ime ka ọchịchọ maka ịga n'ihu mmụta, mee ka ọ dị ala dị ka "nkọcha" ma ọ bụ ntaramahụhụ, n'ihi na nwa akwụkwọ ahụ, mgbe ọ na-eche nsogbu ndị na-adịghị mma maka ịmụta ihe, ga-achọ ka mma. Ndi mmadu na-akatọ ndi mmadu ndi mmadu ndi mmadu na-akpo aru.
Behaviorism na Management
Usoro nke omume omume tọrọ ntọala maka nhazi ụlọ akwụkwọ nke sayensị omume na njikwa. Ndi oru nke ulo oru na ulo oru bu ndi nwere echiche nke omume, ma ha onwe ha huru ngwa nke ihe nke echiche a maka mmekorita ndi mmadu na ndi ozo - ya mere - mmezi nke mmeputa usoro n'ogo obula. Ebumnuche nke omume omume nwere ike ime, n'ihi na echiche abụọ nke ndị Douglas McGregor malitere na afọ 1950:
- Usoro X. Nzube nke oge ochie, ndị ọkachamara nke oge a na-ewere na obi ọjọọ ("nlekọta siri ike"), mana nke na-ewere ọnọdụ n'oge anyị. Ihe ka ọtụtụ n'ime ndị ọrụ ahụ dị umengwụ, ha anaghị enwe mmetụta nke ibu ọrụ ha, ma ha nwere ekele maka nkwụsi ike na nchekwa , ya mere ọ dị ha mkpa ịchịkwa nduzi aka. Ụdị njikwa dị otú ahụ dabeere na ịnọgide na-atụ egwu ndị mmadụ maka ịhapụ ọrụ ha. Ahụhụ bụ ebe niile.
- Theory nke Y. Ihe omuma nke oge a, nke na-adabere na ngosipụta kachasị mma nke àgwà mmadụ, n'ihi nke a, e mepụtara ọnọdụ enyi na mmepụta, ọrụ ndị dị mma na-adọrọ mmasị na ndị ọrụ niile na-egosi na ụlọ ọrụ ahụ na-emepe emepe n'ihi mkpali ha, ohere ha na ọchịchọ maka ịzụlite onwe onye. Ụdị nduzi bụ ọchịchị onye kwuo uche ya. Ndị ọrụ dịka ịzụlite na ụlọ ọrụ ahụ.
Behaviorism na akụ na ụba
Ọdịbendị omenala, nke dabeere na ụkpụrụ oge ochie nke ụkpụrụ omume na omume ọma, na-ahụ mmadụ dịka ezi uche ziri ezi, nweere onwe ya ime nhọrọ ya dabere na mkpa dị oké mkpa. Taa, e nwere alaka dị iche iche nke aku na uba, otu n'ime ha bụ akụnụba omume, nke nakweere uru niile nke omume. Ndị na-akwado "akụnụba omume" na-achọ ikwere. Ndị na-azụ ahịa na-etinye uche nanị n'omume rụrụ arụ, nke a bụkwa ụkpụrụ maka mmadụ.
Ndị na-eso ụzọ akụ na ụba azụlitewo ọtụtụ ụzọ na-enye ohere ịmepụta ma na-arịwanye elu ahịa ndị ahịa:
- Ezigbo abaghị uru . Ngwaahịa, nke a na-echekwa na shelves na n'ihi ọnụ ahịa dị elu adịghị mkpa, ụlọ ọrụ na-atụba nhọrọ dị oke ọnụ karị n'ahịa, ngwaahịa a na-ere dị ọnụ ala karịa nzụlite ọhụrụ ahụ, a na-ere ya.
- Onyinye n'efu bụ usoro a na-ewu ewu n'etiti ndị ahịa nke ụlọ ọrụ na ụlọ ọrụ. Dịka ọmụmaatụ, a na-enye mmadụ mmadụ abụọ njem n'otu ụgwọ yiri ya, ma otu na-agụnye ụtụtụ nri ụtụtụ, nke ọzọ abụghị. Azu a na-eme n'ụdị nri ụtụtụ n'efu agaghị arụ ọrụ - mmadụ nwere mmasị iche na ọ na-enweta ihe efu.
Ihe na nkwenye nke omume
Ihe ọ bụla nkuzi ma ọ bụ usoro ọ bụla, ọ sọkwara ya mee ka ha ghara ịdị na-enwe, ha nwere njedebe na ngwa, na oge na-aga, ihe niile na-abaghị uru nke ịkpa àgwà na-apụta ìhè, ebe ọ ga-adị mma itinye usoro nke ntụziaka a, na ebe ọ ka mma itinye usoro nke oge a. N'ọnọdụ ọ bụla, ndị ọkachamara agaghị ahapụ ọrụ a dị ebube na omume ha ma jiri usoro omume mee ebe nke a nwere ike inye mmetụta kachasị mma. Uru nke ịkpa àgwà:
- ihe niile a pụrụ ịmụta, mụọ ma tinye n'ọrụ - akparamàgwà zuru ezu ma gosipụta ya n'ụzọ doro anya;
- nduzi tinyere usoro sayensi, nke enyere aka site n'inwe ihe omumu di omimi, nyere ohere ime ka omumu ihe omumu dika sayensi;
- Àgwà nwere ụkpụrụ omume nke ụkpụrụ omume.
Cons:
- eleghara ihe omuma nke mmadu anya, ihe omuma nile, ime ka mmeghachi omume nke ime ihe ghara idi;
- akpali akpali , uche, ịmepụta usoro uche, na echiche onwe onye adịghị atụlekwa ndị omume;
- a na-emeso onye nọ n'okpuru usoro ọgwụgwọ dịka anụ, na ihe nhazi nke nlanarị;
- Behaviorism anaghị enye nkọwa nke ọchịchọ mmadụ maka ihe ọhụrụ mepụtara na creativity.