Ebe ọ bụla n'abalị, n'ebe ahụ na-ehi ụra. Onye ọ bụla nke rọrọ nrọ maka ihe ọjọọ, nke anaghị ejikọta ya na ndụ n'ezie, na-eji ikwu ya. Ma ọ bụ eziokwu dị anya site na ihe anyị na-ahụ mgbe ahụ anyị na-ezu ike site n'ọrụ ụbọchị? Gịnị mere ndị mmadụ ji rọrọ nrọ banyere nrọ, oleekwa uru ha nwere na ndụ anyị? Ka anyi gbalịa ikpughe ihe omimi a.
Ntak emi nnyịn idide?
Na narị afọ dị iche iche, echiche dịgasị iche dị iche iche rụrụ nrọ nke nwoke. Dịka ọmụmaatụ, Aristotle kwenyere na na nrọ, ahụ mmadụ na-ahụ udo na nkwekọ na okike, mkpụrụ obi na-amalitekwa inweta onyinye nke nkwekọrịta. Ná mmalite nke narị afọ nke 20, ndị ọkà mmụta sayensị chere na nrọ bụ akụkụ nke usoro ahụ ike na-arụ n'ime ahụ n'oge ezumike. Karịsịa, e gosipụtara nkwupụta na ọ na-agbaze ụdị ọgwụ dị iche iche nke na-agbakọba ụbụrụ maka otu ụbọchị. Otu n'ime nsụgharị kachasị mma na-egosi na ụra bụ ụbụrụ nke ụbụrụ na-agbapụta na ịhapụ ihe ọmụma na-adịghị mkpa. Ndị ọkà mmụta sayensị egosila na n'oge ụra siri ike, ọ dị ihe dị ka minit 30 ruo 45, mgbali elu na ụbụrụ na-aba ụba, ọ na-agbanwe ngwa ngwa ya ma ọ bụrụ na a kpọtee mmadụ n'oge a, ọ ga-enwe ike ịkọwa n'ụzọ zuru ezu ihe ọ rọrọ. Nke a bụ otu n'ime azịza maka ajụjụ a, mee ka mmadụ niile hụ nrọ. Ndị nwere ike ịkọwa nrọ ha, hụ ha na a na-akpọ ngwa ngwa ngwa. Ọ na-emekarị nke a n'ụtụtụ. Ma ọ bụrụ na mmadụ ekwuo na ọ dịbeghị nrọ ọ bụla, ọ pụtara na ọ dịghị echeta ya, n'ihi na ọ nọ ogologo oge.
Ka o sina dị, azịza ziri ezi, ihe kpatara anyị ji rọrọ nrọ, ruo mgbe ọ dịghị onye nyere. Ndị nchọpụta nke oge a na-ezo aka na ọkà mmụta sayensị a ma ama. Pavlov, onye chọpụtara eziokwu ahụ bụ na ụbụrụ nke ụbụrụ na-achịkwa usoro ụra. Mkpụrụ ndụ akwara nke ụbụrụ cerebral cortex bụ ọrụ maka akara nke na-abanye akụkụ nile ma nwee nnukwu reactivity. N'ihi ike ọgwụgwụ, a na-etinye usoro nchebe n'ime mkpụrụ ndụ ndị a - mgbochi, n'oge nhazi na iwepụ ihe ọmụma niile nke gbakọtara n'ime sel kwa ụbọchị. Usoro nkwụsị a na-eme n'akụkụ nile nke ụbụrụ, nke na-akọwa ihe mere mmadụ ji ahụ nrọ.
Otú ọ dị, e nwekwara nrọ ndị ahụ na-enweghị ike ịkọwa banyere ọrụ ntụgharị dị elu karị. Dịka ọmụmaatụ, ndị na-enweghị ihe jikọrọ ya na eziokwu, ma ọ bụ amụma. Sigmund Freud, bụ ọkà n'akparamàgwà mmadụ, jikọtara ụra na ọrụ nke ihe ọmụma anyị na-ekwu na n'ime oge ndị ọzọ, ihe ọmụma nke dị na subcortex nke ụbụrụ na onye na-aghọtaghị ya. Ọtụtụ ndị ọkà mmụta sayensị na-arụsi ọrụ ike na ntụziaka a, mana ha enweghị ike ịkọwa ihe mere, dịka ọmụmaatụ, nrọ nrọ na-eche nrọ, ebe mmadụ na-enweghị mkpa ọ bụla maka nke a, wdg.
Na ole na ole ọzọ
Ọzọkwa, ruo mgbe ọgwụgwụ, ọ bụghị ihe doro anya mere nrọ nke nrọ nrọ, na nke ọzọ ojii na ọcha. Nnyocha a na 1942, mgbe ọtụtụ ndị na-eme nchọpụta kwuru na ha nwere ike ịrọ nrọ n'enweghị onyinyo ndị a, ekwenyere na 2003 na California, mgbe ndị ọkà mmụta sayensị kwubiri na ndị ahụ a gbara ajụjụ ọnụ na-emehie n'echiche nke nrọ ha. Otu n'ime ihe ndị kpatara ezi echiche ahụ nwere ike ịbụ na ndị mmadụ anaghị ege ntị n'àgwà nzuzo ha ma ọ bụ chefuo ihe ha bụ.
Gini mere ufodu ndi mmadu ji ghara iru ugha? Azịza nke ajụjụ a dị n'elu. Ná nkezi, mmadụ na-ahụ nrọ ọ bụla nkeji iri anọ. Nnyocha nke ụbụrụ site na iji electroencephalogram kwadoro na nke a na-eme ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ oge ọ bụla anyị na-ehi ụra.
Ihe omimi nke nrọ ka ka oji kpuchie. Karịsịa ịchọ ịmata nwere ike ile anya n'akwụkwọ nrọ ahụ ma ọ bụ gbalịa ịza ajụjụ na-enweghị isi, ajụjụ kpatara nrọ na ihe ha na-ekwu. Maka ịmatakwu ihe omumu na ihe omumu banyere ihe a puru iche ga ewe ihe kariri afo iri.